Tag: Sejm Wielki

Łagodna rewolucja w Polsce u schyłku XVIII wieku – Nowa książka

W końcu 2019 r. ukazała się, wydana w Łodzi,  moja nowa książka pt. Łagodna rewolucja w Polsce u schyłku XVIII wieku. Obrady Sejmu Wielkiego i Konstytucja 3 maja (1788-1792).

Praca prezentuje obrady Sejmu Wielkiego (1788-1792), jako najbardziej spektakularnego przejawu dokonującej się w Polsce u schyłku XVIII w. łagodnej rewolucji. Była łagodna rewolucja wielkim, ogólnokrajowym ruchem społecznym, zdominowanym przez silny, na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVIII stulecia, wzrost aktywności politycznej oświeconej, ziemiańskiej szlachty, dążącej do uwolnienia kraju spod zależności rosyjskiej i przeprowadzenia generalnej reformy Rzeczypospolitej.  Podjęte przez Sejm Wielki, w początkach jego obrad, decyzje polityczne przywróciły państwu pełną niezawisłość od Rosji, a intensywne działania reformatorskie parlamentarzystów, posiadając wsparcie oświeconej prowincji szlacheckiej, doprowadziły do odnowy i unowocześnienia Rzeczypospolitej, umożliwiając uchwalenie Konstytucji 3 maja (1791 r.), jako jednej z trzech pierwszych w skali światowej nowocześnie pomyślanych konstytucji.

Praca jest dostępna w formie książkowej zarówno drukowanej jak i elektronicznej:

Edycja Drukowana: Amazon   Amazon UK  Amazon DE 

Edycja Elektroniczna:  KOBO  Barnes & Noble

Sejm Wielki jako przejaw łagodnej rewolucji (cz. I): Ziemiańska szlachta w walce o niezawisłość Rzeczypospolitej i obalenie Rady Nieustającej. Pierwsze reformy. Ustanowienie Sejmu nieustającego (1788-1789)

W dotychczasowych badaniach nad Sejmem Wielkim na czoło wysuwają się zazwyczaj rozważania ukazujące polityczno-konstytucyjne kontrowersje dzielące ówczesnych liderów Rzeczypospolitej, tj.: Stanisława Augusta1 i przywódcę Puławian  Ignacego Potockiego2. Ale na obrady Sejmu Wielkiego spojrzeć można również przez pryzmat łagodnej rewolucji, jako ruchu społecznego zdominowanego przez niebywały wzrost aktywności politycznej oświeconej ziemiańskiej szlachty, zmierzającej do wyzwolenia kraju spod zależności rosyjskiej i przeprowadzenia niezbędnej reformy Rzeczypospolitej.3 Zidentyfikowanie obrad Sejmu Wielkiego z pojęciem łagodnej rewolucji zawdzięczamy Hugonowi Kołłątajowi,

Czytaj dalej „Sejm Wielki jako przejaw łagodnej rewolucji (cz. I): Ziemiańska szlachta w walce o niezawisłość Rzeczypospolitej i obalenie Rady Nieustającej. Pierwsze reformy. Ustanowienie Sejmu nieustającego (1788-1789)”

Sejm Wielki jako przejaw łagodnej rewolucji (cz. II): Ziemiańska szlachta w walce o pogłębioną reformę państwa. Przełom polityczny w obradach sejmowych. Sejm w podwojonym składzie liczebnym. Konstytucja 3 maja (1789-1792)

Po uformowaniu Sejmu nieustającego, rządzącego, u schyłku 1788 r. i  obaleniu Rady Nieustającej, w początkach roku następnego, przystąpiła ziemiańska szlachta do działań na rzecz kształtowania rzeczywistej demokracji szlacheckiej, a więc uwolnionej od dotychczasowej preponderancji magnackiej  wraz z pogłębioną suwerennością Sejmu. Przełom polityczny z początków drugiej połowy 1790 r. pozwolił ukierunkować owe zamierzenia szlacheckie w stronę nowocześnie pomyślanych rozwiązań konstytucyjnych. I te jej usiłowania zawładnęły obradami Sejmu.

Czytaj dalej „Sejm Wielki jako przejaw łagodnej rewolucji (cz. II): Ziemiańska szlachta w walce o pogłębioną reformę państwa. Przełom polityczny w obradach sejmowych. Sejm w podwojonym składzie liczebnym. Konstytucja 3 maja (1789-1792)”

Sejm Wielki (1788-1792) jako przejaw łagodnej rewolucji (wersja skrócona)

Całokształt osiągnięć Sejmu Wielkiego z Konstytucją 3 maja na czele identyfikować można z pojęciem łagodnej rewolucji, jako ruchem społecznym wyrażającym się niebywałym wzrostem aktywności politycznej oświeconej ziemiańskiej szlachty na rzecz realizacji spektakularnych zamierzeń niepodległościowo-reformatorskich.1 Ów niezwykle silny wzrost aktywności politycznej szlachty, przekładający się na działania sejmowe, nadaje wydarzeniom polskim u schyłku XVIII w. charakter łagodnej rewolucji parlamentarnej, przeciwstawnej gwałtowanym, krwawym poruszeniom społecznym. Najbardziej fundamentalnym przejawem łagodnej rewolucji był obradujący w latach 1788-1792 Sejm Wielki posiadający wsparcie oświeconej prowincjonalnej szlachty. Zdawać jednak należy sobie sprawę z faktu, iż incydentalnie towarzyszyły obradom sejmowym tumultowe poruszenia poselskie, stanowiące pewną namiastkę działań gwałtownych, zaburzających normalny tok prac parlamentarnych. Wkomponowane w nurt wydarzeń łagodnej rewolucji, odwołując się do separatystycznych obrad Izby Poselskiej, odegrały znacząca rolę, zarówno w ukształtowaniu niezawisłości zewnętrznej Rzeczypospolitej, w pierwszych przeprowadzonych reformach, jak i w uformowaniu kompromisu konstytucyjnego.

Czytaj dalej „Sejm Wielki (1788-1792) jako przejaw łagodnej rewolucji (wersja skrócona)”

Rola zaburzeń tumultowych w obradach Sejmu Wielkiego

Tumultowe zaburzenia sejmowe, odwołujące się  do możliwości zorganizowania separatystycznych obrad Izby Poselskiej z marszałkiem Stanisławem Małachowskim na czele odegrały znaczącą rolę w   obradach Sejmu Wielkiego. Stanowią znamienny, mało na ogół znany, przejaw  działań łagodnej rewolucji, z którą utożsamiany jest Sejm Wielki.1 Była łagodna rewolucja, jak można przyjąć,  ruchem społecznym zdominowanym przez niezwykle silny wzrost aktywności politycznej oświeconej ziemiańskiej szlachty, dążącej do wyzwolenia kraju spod zależności rosyjskiej  i ukształtowania zasadniczej reformy państwa, wspartej na założeniach rzeczywistej demokracji szlacheckiej, a więc wolnej od preponderancji magnackiej.2 Zaburzenia, o których mowa, naruszając znormalizowany tok obrad sejmowych, okazywały  się najbardziej skutecznym  środkiem postępowania parlamentarnego po jaki sięgać musiała łagodna rewolucja, chcąc przeforsować szczególnie trudne do uskutecznienia, bliskie szlachcie, propozycje polityczno-reformatorskie, zarówno w pierwszej, jak i w drugiej kadencji obrad Sejmu.

Czytaj dalej „Rola zaburzeń tumultowych w obradach Sejmu Wielkiego”

Przełom polityczny w obradach Sejmu Wielkiego (wrzesień 1790 roku)

W pierwszej połowie września 1790 roku nastąpił przełom polityczny w obradach Sejmu Wielkiego o wielce znaczących konsekwencjach reformatorskich z ustawą konstytucyjną włącznie. Istota przełomu politycznego polegała na tym, iż proreformatorska większość sejmowa zarzuciła dotychczasową współpracę z Puławianami na rzecz współdziałania z królem. Wyznaczały ów przełom: kryzys zaufania społecznego wobec Potockich, oskarżanych o tendencje oligarchiczne, orientacja szlachty na króla i przejmowanie inicjatywy konstytucyjnej przez Stanisława Augusta.1 Zaistnienie przełomu politycznego stanowiło naturalną konsekwencję toku obrad Sejmu Wielkiego, jako przejawu łagodnej rewolucji,2 zainteresowanej w swej warstwie reformatorskiej uformowaniem rzeczywistej demokracji szlacheckiej, a więc uwolnionej od dotychczasowej przewagi magnatów.3

Czytaj dalej „Przełom polityczny w obradach Sejmu Wielkiego (wrzesień 1790 roku)”